Rodem ze Średniowiecza

Rozwój sztuki wyrobu kieliszków przypadł na okres Średniowiecza. Dużą rolę odegrała tutaj Wenecja, jako centrum ówczesnego przemysłu szklarskiego tamtych czasów. Mistrzowie szklarscy opanowali wyjątkowe techniki wytwarzania wyrobów ze szkła i strzegli swojej tajemnicy przez kilka wieków. W siedemnastym i osiemnastym stuleciu nastąpił wzrost produkcji kieliszków w innych częściach Europy, kiedy to sztuka szklarska rozwinęła się w Anglii, Francji czy Czechach, gdzie wytworzono kieliszki z kryształowego szkła bezołowiowego. Było ono lżejsze i łatwiejsze w formowaniu od tego tradycyjnego. Tym sposobem, w XVIII wieku, na europejskich, w tym także na polskich stołach, pojawił się typ szklanego kieliszka podobny do tego, z którego pijemy współcześnie. Był wyposażony w nóżkę i można powiedzieć, że stanowił prawdziwe dzieło sztuki. Oprócz różnych form samego kieliszka, był on przyozdabiany ornamentami, herbami czy bogatymi złoceniami. Oprócz wódki, z kieliszków pijano także inne mocniejsze alkohole, takie jak słodkie likiery i nalewki.

Kieliszki na polskich stołach

Sztuka wytwarzania szklanych kieliszków ewoluowała tak szybko, jak rozpowszechniała się technologia produkcji wódki. W momencie, gdy trunek z polskich dworów trafił również do karczm, pojawiły się tzw. karczmiaki. Były one wyrabiane z grubego szkła, dzięki czemu stały bardziej odporne na stłuczenia, co w kontekście częstych i hucznych biesiad było właściwością bardzo pożądaną. Co ciekawe, odlewano także specjalne „karczmiaki” o kanciastych czaszach, co zapobiegało staczaniu się kieliszka na podłogę. Około XIX wieku w produkcji pojawiły się pozbawione nóżki kieliszki z cienkiego szkła i to właśnie ten model już od ponad wieku cieszy się największą popularnością w Polsce. Nóżka została zastąpiona warstwą grubego szkła u podstawy. Wszystko po to, aby schłodzony trunek dłużej utrzymywał niską temperaturę.

Kieliszki dziś

Współcześnie występuje wiele rodzajów kieliszków, które mają różne kształty i są zrobione z różnych materiałów. Jednak cechą charakterystyczną kieliszków do wysokoprocentowych trunków (na czym skupiamy się w tym artykule) jest niewielka forma. Pojemność klasycznych kieliszków do wódki powinna wynosić od 25 do 60 ml. Kieliszki na nóżce zazwyczaj mają kształt walcowaty, a ich dno jest grube. Według zasad savoir-vivre można w nich serować mocne wódki słodkie i kolorowe. Powinno się je podawać w temperaturze pokojowej, inaczej niż w przypadku wódek czystych, które podawane po wcześniejszym zmrożeniu serwuje się w kieliszkach bez nóżek. Te również można lekko schłodzić, bo dzięki temu z trunku można wydobyć więcej aromatów smakowych. Alkohol zmienia smak i intensywność aromatu nie tylko w zależności od temperatury, ale również od tego, w czym jest podawany,  dlatego szczególnie dla koneserów, ważne jest dobranie odpowiednich kieliszków do charakterystyki trunku.